Erkek Kısırlığı, Erkekte Kısırlık Tedavisi
Erkek İnfertilitesinde Optimal Araştırmalar:
Kısırlık nedenlerinden %15'i erkeğe aittir. Ayrıca erkek
kısırlığı, % 30-40 oranında, kısırlığın başka nedenleriyle
beraber olabilir. O nedenle, çocuğu olmayan eşler, beraber
tetkike alınmalıdır.
Evli çiftler, isteklerine rağmen bir yıl içinde gebelik
olmamış ise, birlikte tetkike alınmalıdır. Ancak, çiftlerden
biri veya ikisi de 35 yaşın üzerindeyse, bir yıl beklemeden
tetkikler yapılmalıdır.
Her şeyden önce semen analizi yapılmalıdır. Semen Analizi,
2-3 günlük cinsel perhizden sonra yapılmalıdır. Daha uzun
aralıkla yapılırsa, ölü sperm sayısı artar. Daha kısa sürede
yapılırsa sperm sayısını etkiler. O nedenle 2-4 gün perhiz
önemlidir.
Semen incelenmesinde herhangi bozukluk olursa, bir ay ara
ile test tekrarlanmalıdır. İkinci testte de bozukluk varsa,
o zaman muayene ve diğer tetkikler gereklidir.
Muayenede penis, üretra ağzı, testisler, epididim, varikosel
durumu ve prostat yönünden rektal tuşe yapılmalıdır.
Semen analizinde bir anormallik varsa, özellikle sayi 10
milyon/ml'nin altındaysa veya kişide diyabet gibi herhangi
bir endokrin bozukluk varsa, hormon tetkikleri istenmelidir.
Bu amaçla FSH ve Testosteron düzeylerine bakılmalıdır.
Testosteron düşükse bu durumda total ve serbest testosteron,
LH ve PRL araştırılmalıdır.
Anormal spermatogez durumundaki erkeklerin pek çoğunda FSH
normal olabilir. Fakat serum FSH seviyesinin yüksek olması,
anormal spermatogenezisin bir göstergesidir.
Ayrıca Post Ejaculatory Urinanalysis, ultrosonografi,
antisperm antikor testi, servikal mukus interaksiyon testi
gibi semen ve sperm için özel testler uygulanmalıdır.
Mikroskopta lökositler ile immatür germ hücreleri aynı
şekilde görülürler ve birbirinden ayrılması son derece
güçtür. Bu görüntü genel olarak “yuvarlak hücre” olarak
isimlendirilir. Pek çok laboratuvar da bu yuvarlak hücreleri
lökosit olarak değerlendirilir ve rapor eder.
Böyle durumlarda genital traktusta enfeksiyon
araştırılmalıdır. Ayrıca immünokimyasal testler ile bu
hücrelerin immatür germ hücresi mi yoksa lökosit mi olduğu
belirlenmelidir.
Azospermi durumlarında ise mutlaka genetik araştırma
yapılmalıdır. Genetik bozukluklar sperm yapımı ve spermın
taşınmasında etkili olarak erkekte kısırlığa neden olabilir.
Erkek kısırlığında üç önemli genetik faktör vardır:
1. Vas deferensin konjental yokluğu ile birlikte olan Kistik
Fibroz gen matürasyonu.
2. Kromozomal bozukluklar sonucu testiküler fonksiyon
bozukluğu
3. İzole spermatogenik bozuklukla birlikte olan Y kromozom
mikrodelesyonu.
Normal spermiogram’da şu değerler olur:
Volüm......................1.5-5 ml arasında olmalıdır.
Konsantrasyon..........20 milyon /ml (Total 40 milyon/ml'den
çok olmalıdır)
Motilite....................% 50 üzerinde olmalıdır.
Morfoloji...................% 30 WHO'ya göre .........%14
Kruger Kriterleri'ne göre.
İleri hareket.............>%2 olmalıdır.
Varikosel ve Kısırlık:
Normal popülasyonda erkeklerin %15'inde, infertil erkeklerin
ise %40'ın da varikosel vardır.
Fizik muayenede hasta hem ayakta hem de yatar pozisyonda
muayene edilmelidir. Ayakta palpasyon yapıldığında varikosel
solucan torbasi ”şeklinde hissedilir. Yatar pozisyona
geldiğinde bu durum kaybolur veya iyice azalır.
Varikosel Tedavi Endikasyonları:
1. Skrotum palpe edildiğinde varikosel palpe ediliyorsa,
2. Kişinin infertilitesi varikoselden ise,
3. Eşinin infertilite durumu yoksa veya tedavi edilebilir
bir durumdaysa,
4. Anormal semen parametreleri varsa veya sperm fonksiyon
testleri anormal ise, varikosel tedavi edilmelidir.
Eğer semen parametreleri normal ise varikoselin tedavi
edilmesine gerek yoktur.
Genç erkeklerde varikosel olmasına rağmen semen analizi
normalse, bu durumda varikosel tedavi edilmemeli, 1-2 yıllık
aralıklarla semen analizi tekrarlanmalıdır.
Varikosel durumunda çocuk sahibi olmak isteyen çiftlere
tedavi yaklaşımı üç sekilde olabilir.
1. Varikoselin tamiri
2. İntrauterin inseminasyon
3. Yardımcı üreme teknikleri, yani 'Tüp Bebek' tedavisi
yapılır.
Kadında da bir kısırlık nedeni varsa ve bunun tedavisi
sadece tüp bebek ile yapılacaksa varikosel tamirine gerek
yoktur.
Varikosel tamiri sonucu enfeksiyon, hidrosel, varikosel
persistansı veya nüksü, nadiren de testis atrofisi gibi bazı
komplikasyonlar meydana gelebilir.
Varikosel tamirinden sonra, 3 aylık aralıklarla, gebelik
oluşuncaya kadar veya bir yıl süreyle semen analizi
yapılmalıdır.
Azospermi Durumunda Araştırma:
Azospermi, semen analizinde hiç sperm olmaması durumuna
denir. Tüm erkeklerin %1'inde, infertil erkeklerin ise
%10-15'inde görülür.
Azospermi durumu etiyolojik olarak pre-testiküler,
testiküler ve post-testiküler olmak üzere üç katogoride
incelenebilir.
Azosperminin pre-testiküler nedenleri, spermatogenezisi
etkileyen endokrin bozukluklardır. Bu durum nadir olarak
görülür (Sekonder testiküler bozukluk).
Primer testiküler bozukluk olarak bilinen testiküler
nedenler, bizzat testisin kendisini ilgilendiren
bozukluklardır.
Post-testiküler nedenler ise, ejakülasyon disfonksiyonu veya
obstrüksiyon bozukluğundan kaynaklanabilir. Olguların
%40'ında bu durum söz konusudur.
Azosperminin pre- ve post-testiküler bozuklukları tedavi
edilebilir patolojilerdir. Oysa testiküler bozukluk
genellikle geri dönüşümsüzdür. Ancak, varikosel nedeniyle
meydana gelen bozukluk bunun dışında tutulmalıdır.
Bazı Terimler:
ASPERMİA: Semenin hiç olmaması durumudur.
AZOOSPERMİA: Semen içinde sperm hücresinin hiç olmaması
durumudur.
OLİGOSPERMİA: Semen içinde, sperm sayısının 20 milyondan az
olmasıdır.
İNSEMİNASYON (AŞILAMA): Laboratuvarda, canlı ve normal
spermlerin seçilerek, steril sartlarda, rahim içine bir
kanülle konulmasıdır.
MİKROENJEKSİYON (İCSİ-İntraSitoplazmik Sperm Enjeksiyonu):
Laboratuvar ortamda bir sperm hücresinin, yumurtanın içine
verilmesidir.
MESA: Mikroşirürjikal Epididimal Sperm Aspirasyonu.
PESA: Perkutan Epididimal Sperm Aspirasyonu.
TESE:Testiküler Sperm Ekstraksiyonu.
TESA: Perkutan Testikuler Sperm Aspirasyonu.
(Kaynak:Prof.Dr.Mülazım Yıldırım dersnotları)