Tiroit Hormonları Nereden Gelir: Kelebek biçimindeki tiroit beziniz boynunuzda, adem elmasının hemen altında ve köprücük kemiğinizin hemen üstünde yer alır. Normalde epey küçüktür-beş cm kadardır, soluk borusunun her iki yanında birer lobu vardır. Ancak tiroidiniz iltihaplanırsa, guatr olabilirsiniz ki bu durumda boynunuzda bir yumru görebilirsiniz.
Tiroit
Hormonları Metabolizmayı Nasıl Etkiler: Tiroit
hormonları vücudunuzda binlerce fonksiyonu yerine getirir:
Her hücrenin kullandığı oksijen miktarı, vücudunuzun
kalorileri yakma hızı, kalp atışınız, genel büyüme, vücut
sıcaklığı, kısırlık, sindirim, hafıza ve ruh hâlinin (aslen
bütün önemli şeylerin) kontrolüne yardımcı olurlar.
Hipofiz beziniz, tiroidi teşvik etmek için tiroit uyarıcı
hormon (TSH) oluşturur. Tiroit daha sonra kanınızdan iyot
alır ve onu tiroit hormonlarına dönüştürür. En büyük miktar
aslında metabolik olarak yararsız bir şey olan
tiroksin,T4′tür.T4 hareketli metabolizma hızlandırıcı tiroit
hormonu, T3 ‘e dönüştüğünde tiroit sihri de gerçekleşir. Bu
dönüşüm değişkendir ve tamamen vücudunuzda ne olup bittiğine
bağlıdır. Hasta, stresli, hamile olup olmamanız, iyi ya da
kötü beslenmeniz, ilaç kullanmanız, yaşınız, çevre
toksinlerine maruz kalıp kalmamanız, bunların hepsi de bu
dönüşümün ne kadar etkili olacağını ve dolayısıyla herhangi
bir anda vücudunuzda ne kadar aktif T3 olduğunu
etkileyecektir. Örneğin yeterli kalori almadığınızda,
hipofiz bezi yeterli TSH üretmeyi durdurur ve tiroit de
yeterli T4 üretmez. Daha az T4 de daha az T3 anlamına gelir.
Daha az T3 daha yavaş metabolizma demektir. Bu da yoyo
diyeti olarak bilinen zararlı devri oluşturan şeyin
nedenlerinden biridir.
Tiroid Bezinin İşlevleri:
Hipofiz bezi yumurtalıklara emir veren LH ve FSH ve
tiroid bezine emir veren TSH dışında doğum sonrası rahim
kasılması, vücuttaki kortizon hormonu salgısının denetimi,
memelerden süt salgılanması ve hipofiz bezi sürekli olarak
beynin hipotalamus bölgesi tarafından denetim altında
tutulur.TRH salgısı tiroid hormonlarının kana ne kadar
geçmesini gerektiğini belirleyen hormondur ve ihtiyacı
vücudun her bölgesinden hipotalamusa ulaşan sinyaller
tarafından yönetilir.
T3 ve T4 hormonları tiroid bezi içinde tiroglobulin adı
verilen bir madde içinde depolanırlar ve bu hormonlar TSH
hormonu etkisiyle bu maddenin içinden çıkarak kana
geçerler.T4 hormonu T3’ten çok daha fazla salgılanmasına
karşın kanda ve dokularda T3 hormonuna dönüşür ve hemen tüm
tiroid hormonu işlevleri esasen T3 tarafından
gerçekleştirilir.
Tiroid hormonları vücudun hemen her hücresinin işlevi için
gereklidir ve ister diğer hormonların yapımı olsun, ister
hücre büyümesi ve çoğalması olsun metabolizmanın normal
işlemesi açısından vazgeçilmez hormonlardır.
Ateşli hastalıklar, ağır hastalıklar, beslenme bozuklukları,
stres gibi durumlarda vücut enerji tasarrufu yapmak
zorundadır ve bunu kandaki tiroid hormonu seviyesini
azaltarak yapar. Tiroid hormonlarının azalması vücut
işlevlerinin, yani metabolizmanın, olay devam ettiği sürece
yavaşlamasını sağlar (bir savaş durumunda besin maddelerinin
dikkatli tüketilmesi, enerji tasarrufu yapılması gibi).
Tiroid hormonları da diğer hormonlar gibi vücutta çeşitli
proteinlere bağlı olarak dolaşırlar ve kandaki T3 ve T4
hormonlarının önemli kısmı başta TBG (tiroksin bağlayıcı
globulin) olmak üzere çeşitli protein yapılı maddelere
bağlıdırlar. Serbest olan hormonlar ise hücreler içine
girerek etkilerini gösterirler.
TRH, TSH hormonu salgısı yanında yine hipofizden Prolaktin
hormonu salgısını da yönetir. Bu nedenle TRH hormonunun
artmasına neden olan durumlar (hipotiroidi, yani tiroid
hormon salgı yetersizlikleri) Prolaktin hormonu artışına da
neden olabilmektedirler. Prolaktin hormonu salgı
bozukluğundan şüphelenilen her durumda bu nedenle kan
prolaktin hormonu seviyesi yanında TSH seviyesi de bakılır (TRH
artınca TSH da artacaktır, bu nedenle TRH yerine ölçümü daha
kolay olan TSH seviyesi bakılır).
Tiroid Bezi İşlevlerini Değerlendiren
Testler: Serbest T4 (sT4),Total (toplam) T4 (T4),
Total (toplam) T3 (T3), TSH
Bu testler arasında kan hormon seviyelerini en iyi yansıtan
sT4’tür ve genellikle TSH ölçümüyle beraber tercih edilir.
Kan TSH ölçümü tek başına bile tiroid bezi işlevlerini
yansıtabilen hassas bir yöntemdir ve kanda yüksek bulunması
tiroid bezi hormonlarının (T3, T4) düşük olduğunu, düşük
bulunması ise tiroid bezi hormonlarının yüksek olduğunu
gösterir. Bu tür durumlarda sT4 seviyesi değerlendirmesi
yapılarak düşüklük veya yüksekliğin derecesi belirlenir.Bazı
durumlarda TSH seviyeleri normal sınırlar dışında olmasına
rağmen, tiroid bezi hormon seviyeleri normal sınırlar içinde
bulunabilir. Bu durum hipofiz bezinin çok çalışarak (TSH’ı
daha fazla üreterek) veya daha az çalışarak (TSH’ı daha az
üreterek) olayı kompanse etme çabasını gösterir ve
hastalığın henüz belirti vermeye başlamadan saptanmasını
mümkün kılar.
...
